Smaczne cukierki

Guma - Jedz, Pij, Pomyśl...

Guma do żucia – rodzaj słodyczy przeznaczony do żucia, a nie łykania. Tradycyjnie produkowana była z chicle, mleczka otrzymywanego przez nacięcie pnia sączyńca. Obecnie z powodów ekonomicznych i jakościowych wykonywana jest z polimerów. Współcześnie używa się poliizobutylenu, będącego niezwulkanizowaną formą syntetycznej gumy, czasem z dodatkiem polioctanu winylu. Niektóre gatunki gumy do żucia mają też zastosowanie w profilaktyce stomatologicznej (gatunki te mają obniżoną zawartość cukru), inne - jako wspomagające rzucanie nałogu palenia tytoniu (zawierają nikotynę lub jej pochodne).

Starożytna guma do żucia

Starożytni Grecy cenili sobie mastyks, czyli środek oczyszczający zęby i odświeżający oddech. Nie produkowali go jednak, a po prostu zbierali – substancja ta to po prostu rodzaj żywicy. Wyciekającą z drzewa Pistacia lentiscus gumową wydzielinę nazywano Łzami Chios. Również w innych częściach świata, od Meksyku po Indonezję, spotykane są rośliny, których żywica nadaje się do żucia.

Guma do żucia z... drzewa

Najlepszą z nich jest sączyniec właściwy, piękne drzewo dziko rosnące w gorącym i wilgotnym klimacie panującym w Ameryce Środkowej. W korze pnia, gałęziach, a nawet młodych owocach ukryty jest mlecznobiały sok zawierający do 50% gumy. Tzw. "chicle" służyła długo do wyrobu prawdziwej gumy do żucia, podobnej do tej znanej nam dziś. W celu wydobycia soku pień drzewa nacina się, w ciągu zaledwie dwóch-trzech godzin z rośliny wypływa cały możliwy do pozyskania surowiec. Po raz kolejny można wrócić do tej samej rośliny po trzech latach. Nie znaczy to, że pozostaje bezużyteczna – do wykorzystania nadają się jadalne owoce, liście i drewno sączyńca.

Z czego dziś robi się gumę do żucia?

Gumę podgrzewa się, miesza ze smakowymi dodatkami, a następnie walcuje i tnie na listki. W XVIII wieku zaczęto handlować ekstraktem pierwotnej gumy. W 1869 roku sposób wytwarzania smakołyku został opatentowany, a pod koniec XIX wieku guma stała się już bardzo podobna do znanej nam obecnie.

Niestety, pozyskiwany w ten sposób naturalny surowiec jest dość drogi, zwłaszcza że drzewa rosną dziko, a nie na plantacjach. Dziś gumę produkuje się więc z polimerów. Najczęściej używa się polizobutylenu, niezwulkanizowanej syntetycznej gumy. Jednym z dodatków jest polioctan winylu, pozostałe to barwniki, substancje zapachowe i smakowe, w tym cukier. Praktycznie guma do żucia powstaje w wyniku skomplikowanej obróbki ropy naftowej.

Galaretka

Galaretka – wyrób spożywczy o galaretowatej konsystencji, powstały dzięki właściwościom żelującym dodatków – żelatyny, pektyny lub agaru. Podawany zawsze na zimno, gdyż pod wpływem wysokiej temperatury galaretka upłynnia się. Skrobia, jako zagęstnik zastępujący żelatynę, nie ma pożądanych właściwości – produkt nią zagęszczony traci przezroczystość, która jest podstawową cechą estetyczną galaretki.

Galaretki dzielą się na słodkie i słone.

Galaretka słodka

Galaretki słodkie są zazwyczaj wytwarzane na bazie soków lub aromatów owocowych. Podawane są jako deser, z dodatkiem np. bitej śmietany czy bakalii, są także elementem dekoracyjnym ciast – stanowią najczęściej górną warstwę ciast biszkoptowych z kremem. Galaretki owocowe zaliczane są do grupy przetworów owocowych.

Dostępne w sprzedaży półprodukty o nazwie "galaretka" to zazwyczaj mieszanka żelatyny (obecnie najczęściej wieprzowej), barwników i aromatów oraz cukru. Aby przygotować taką galaretkę należy rozpuścić proszek w podanej na opakowaniu ilości gorącej wody, całość dokładnie wymieszać i ostudzić.

Niektóre owoce, np. czerwona porzeczka i pewne odmiany jabłek, zawierają znaczną ilość pektyny – sok takich owoców w naturalny sposób ulega zżelowaniu, choć nie zawsze konsystencja takiej galaretki jest wystarczająco stała.

Niektóre owoce zawierają enzymy z grupy peptydaz rozkładające białka (zatem także te, które są istotą żelatyn), np. aktynidinę, bromelinę lub papainę; z tych powodów galaretki żelatynowe z dodatkiem surowej papai, ananasa lub kiwi nie tężeją. Zapobiec można temu stosując owoce uprzednio pozbawione tych enzymów, np. ananasy z puszki, albo neutralizując te enzymy przez kilkuminutowe zagotowanie owoców, albo też przez użycie wody, w której zagotowano papryczkę chili (występująca w niej kapsaicyna likwiduje te enzymy). Innym sposobem jest użycie do sporządzenia galaretki surowca niezawierającego białka, np. karagenu.

Galaretka słona

Galaretka słona, zwana inaczej auszpikiem (a w Wielkopolsce galartem), to potrawa przygotowywana z wywaru mięsnego, rybnego lub warzywnego z dodatkiem żelatyny. W galarecie podaje się mięsa lub rybę, także jaja lub warzywa, przy pomocy galaretki garniruje się też potrawy garmażeryjne. Naturalną galaretką są tzw. "zimne nóżki" – długo gotowane z przyprawami, a następnie zastudzone nogi wieprzowe, zawierające duże ilości żelatyny.

Lizaki

Lizak – wyrób cukierniczy przeznaczony do lizania, najczęściej umieszczony na drewnianym lub plastikowym patyczku.

Lizaki występują w wielu różnych smakach, kształtach i rozmiarach. Najczęściej występujące w Polsce lizaki mają kształt kuli. Spotyka się też lizaki o wymyślnych kształtach, np. serca. W Ameryce popularne są także lizaki w formie dwukolorowych lasek.

Niekiedy lizaki dodatkowo posiadają nadzienie w postaci gumy do żucia lub musującego proszku.

Żelki - cukrowe bomby

 Żelki (l.poj. żelek lub żelka) – rodzaj cukierków z galaretki. Na skalę przemysłową żelki wytwarzane są głównie z syropu glukozowego, cukru buraczanego, wody (soków) i żelatyny. Zamiast żelatyny do ich wytwarzania może służyć także agar i pektyny.

UWAGA!

W 100 gramach żelek znajduje się przeciętnie 310 kilokalorii, 71 gramów węglowodanów oraz 6,2 grama białka.

Producenci

Największymi międzynarodowymi producentami żelek są:

• Haribo (Złote Misie);
• Nestlé (JoJo);
• Perfetti Van Melle (Fruittella).

Na polskim rynku znaczącym producentem żelek jest Jutrzenka.

W Polsce dostępne są też ekologiczne żelki owocowe z certyfikatem Sprawiedliwego Handlu, produkowane przez El Puente GmbH, najstarszą organizację Sprawiedliwego Handlu w Niemczech.